De regels voor duurzaam aanbesteden veranderen. De Europese Unie zorgt ervoor dat je als commerciële organisatie duurzamere oplossingen moet (in plaats van mag) aanbieden.
Met de herverkiezing van Von der Leyen als voorzitter van de Europese Commissie zal de Green Deal doorgezet worden. Dit heeft grote consequenties voor hoe commerciële organisaties zich inschrijven op aanbestedingen.
Hoe moet je hier als organisatie op inspelen? We leggen precies uit hoe je dat doet. Deze blog is in samenwerking gemaakt met bijzonder hoogleraar Aanbestedingsrecht, prof. Willem A. Janssen.
Invloed van de uitkomst Europese verkiezingen
Het Europees Parlement lijkt door te gaan met een centrum koers; niet volledig uit te wijken naar rechts. Wel klinkt er zowel bij radicaal rechtse groepen als in delen van centrumrechts kritiek op de Green Deal. Op onderdelen die samenhangen met landbouw of de geplande einddatum van de verkoop van nieuwe brandstofauto’s – per 2035.
Die einddatum wordt mogelijk vooruitgeschoven. Verder blijft de Green Deal voorlopig intact.
Veranderende wetgeving vormt uitdaging voor commerciële organisaties
Beleidsinitiatieven zoals de ‘Green Public Procurement’ richtlijnen en de ‘European Green Deal’ zijn voorbeelden van hoe de EU duurzaamheid bevordert in publieke aankopen.
De groene toekomst van aanbestedingen heeft impact op de hele organisatie. Niet alleen het werk van bid directors, commerciële executives en bid managers verandert. De geboden services en producten moeten worden herzien.
Volgens een rapport van de Europese Commissie bevatten ongeveer 55% van de openbare aanbestedingen al groene criteria, wat aantoont dat de verschuiving naar duurzaamheid al aan de gang is. Welke factoren zijn van invloed op de bedrijfsvoering van je organisatie? Welke services en producten moeten herzien worden?
Dit veranderende beleid vormt niet alleen een uitdaging, maar biedt ook kansen voor bedrijven die zich proactief aanpassen en hun aanbestedingsstrategieën toekomstbestendig maken.
Het begrijpen van deze trends en de implicaties ervan is essentieel om bids te blijven winnen. Duurzaamheid betekent niet enkel ecologisch denken, ook sociaal, divers en productief (in systemen).
Vanaf de ontwerpfase tot aan de levering en levenscyclusbeheer van producten en diensten, moet je duurzaamheidsaspecten als integraal onderdeel van je aanbestedingen maken.
Duurzaamheid: nu nog optioneel, straks verplicht
In de huidige aanbestedingswet- en regelgeving is duurzaamheid vaak een vrijwillig aspect, waarbij organisaties worden aangemoedigd, maar niet verplicht, om duurzame initiatieven (niet alleen met een milieu-impact, ook sociaal) te implementeren.
Er zijn tegenwoordig veel duurzaamheidsmaatregelen, van eenvoudige energie-efficiëntieverbeteringen tot complexe circulaire economische strategieën. Echter, de flexibiliteit in deze benadering betekent dat de mate waarin duurzaamheid wordt geïntegreerd sterk varieert per sector en per type aanbesteding.
Ondanks dwingende wetgeving, biedt dezelfde wet ruimte voor diversiteit.
Hiermee bedoelen we dat een gunningscriterium of een technische specificatie steeds anders ingevuld kan worden op duurzaamheidsvlak. Je kunt de maatregelen op verschillende manieren benaderen en integreren in je aanbestedingsproces en voorstellen.
Neem bijvoorbeeld het gebruik van vrijwillige duurzaamheidsnormen (VSS) zoals ISO 14001 voor milieumanagement en SA8000 voor sociale verantwoordelijkheid. Deze normen garanderen dat je producten en diensten op een milieuvriendelijke en sociaal verantwoorde manier worden geproduceerd. Dit zorgt ervoor dat niet alleen milieueffecten, maar ook mensenrechten, werk en gendergelijkheid gegarandeerd duurzaam zijn.
Daarnaast wordt er steeds meer nadruk gelegd op de 'meest economisch voordelige inschrijving' (MEAT), waarbij niet alleen de laagste prijs, maar ook aspecten zoals kwaliteit, duurzaamheid en innovatie worden meegewogen in het gunningsbesluit. Denk aan duurzaamheidscriteria, zoals levenscycluskosten, milieuprestaties en sociale impact.
Tot slot zetten beleidsmakers in op de professionalisering van inkopers om ervoor te zorgen dat ze de nodige kennis en vaardigheden hebben om effectief duurzame aanbestedingen te realiseren.
Hoe de Green Deal aanbestedingen hervormt
Hoewel de toekomst van duurzaamheidsmaatregelen uiteindelijk leidt tot een verplichting, zitten er nog haken en ogen aan bepaalde richtlijnen. Niet alleen staan de verplichtingen uit de aanbestedingsrichtlijnen ter discussie, waaronder bijvoorbeeld artikelen 18(2) en 69 Richtlijn 2014/24/EU, in het kader van toekomstige hervormingen. De discussie is echter breder.
Nieuw zijn de aanbestedingsverplichtingen in (voorgestelde) milieuwetgeving op Europees niveau, zoals eerder alleen de richtlijn Schone Voertuigen verplichtingen bevatte. Nu moet bijvoorbeeld ook gedacht worden aan deze 8 verordeningen en richtlijnen:
- Net Zero verordening.
- De Batterijen verordening.
- De Ecodesign verordening.
- De Critical Raw Materials verordening.
- De Bouwmaterialen verordening.
- De Corporate Sustainability Due Diligence Richtlijn.
- De Energie Efficiëntie richtlijn.
- Energieprestatie van Gebouwen richtlijn.
De lijst wordt steeds langer. Ook voor de ICT, voedsel, en textiel branches lijken er de komende jaren duurzaamheidsverplichtingen aan te komen. Het aanbestedingsrecht en dus ook jouw inschrijvingen gaan veranderen.
Denk aan voorgeschreven technische specificaties of standaard gunningscriteria. Dat maakt ook jouw leven makkelijker omdat aanbestedende diensten steeds dezelfde criteria hanteren in plaats van steeds andere vereisten per aanbesteding.
Investeer nu al in je duurzame oplossing en wees de concurrentie vooruit
Hoe het ook wendt of keert: duurzaamheid wordt steeds belangrijker voor de consument en Europese wetgeving wordt strikter, anders redden we de klimaatdoelen niet.
Anticipeer op wat eraan komt. Integreer duurzaamheidsdoelstellingen in elk aspect van je bedrijfsvoering en projectmanagement, stapje voor stapje.
Investeer in technologieën, verbeter interne processen, werk samen met duurzame leveranciers en zorg voor naleving van milieuwetgeving en sociale normen om te voldoen aan EU-regelgeving en concurrentievoordeel te behouden.
Door vooruit te kijken en actief in te spelen op deze veranderingen, voldoe je niet alleen aan de nieuwe wettelijke vereisten, maar draag je ook actief bij aan een duurzamere samenleving en het milieu.
